Pada permulaan abad ke-20, perbezaan antara kuasa dunia mencapai puncaknya. Tempoh yang agak lama tanpa konflik utama di Eropah (dari kira-kira tahun 1870-an) memungkinkan untuk mengumpul percanggahan antara kuasa dunia utama. Tiada mekanisme tunggal untuk menyelesaikan isu-isu tersebut, yang tidak dapat dielakkan membawa kepada "detente." Ia hanya boleh menjadi peperangan pada masa itu.
Latar belakang dan latar belakang Perang Dunia Pertama
Prasejarah Perang Dunia Pertama bermula pada abad ke-19, ketika Empayar Jerman mendapat kekuatan dan memasuki persaingan kolonial dengan kekuatan dunia lain. Jerman, terlambat untuk bahagian penjajah, sering terpaksa bercanggah dengan negara-negara lain untuk mendapatkan sekeping pai untuk pasaran modal Afrika dan Asia.
Di sisi lain, Empayar Uthmaniyyah yang jengkel juga menyebabkan banyak kesulitan kepada kuasa-kuasa Eropah, yang berusaha untuk mengambil bahagian dalam pembahagian warisannya. Akibatnya, ketegangan ini mengakibatkan perang Tripolitan (hasilnya Itali merampas Libya, yang sebelum ini milik orang Turki) dan dua perang Balkan, di mana nasionalisme Slavic di Balkan mencapai titik tertinggi.
Berhati-hati mengikut keadaan di Balkan dan Austria-Hungary. Adalah penting untuk sebuah empayar kehilangan prestij untuk mendapatkan rasa hormat dan menyatukan kumpulan kebangsaan yang pelbagai. Ia adalah untuk tujuan ini, dan juga untuk jambatan strategik yang penting, dari mana Serbia boleh diancam, pada 1908 Austria menduduki Bosnia, dan kemudian termasuk komposisinya.
Pada permulaan abad ke-20, dua blok tentera-politik hampir sepenuhnya dibentuk di Eropah: Entente (Rusia, Perancis, Great Britain) dan Triple Alliance (Jerman, Austria-Hungary dan Itali). Kedua-dua pakatan ini bersatu terutamanya oleh matlamat dasar asing mereka. Oleh itu, Entente terutamanya berminat untuk memelihara pengagihan semula kolonial dunia, dengan sedikit perubahan yang memihak kepadanya (contohnya, pembahagian empayar penjajah Jerman), manakala Jerman dan Austria-Hungary mahukan pengagihan semula koloni lengkap, pencapaian hegemoni ekonomi dan ketenteraan di Eropah dan memperluaskan pasaran mereka.
Oleh itu, menjelang tahun 1914, keadaan di Eropah telah menjadi agak tegang. Kepentingan kekuatan hebat bertembung di hampir semua bidang: perdagangan, ekonomi, tentera dan diplomatik. Malah, pada musim bunga tahun 1914, perang menjadi tidak dapat dielakkan, dan hanya "tolak" diperlukan, dalih yang membawa kepada konflik.
Pada 28 Jun 1914, di bandar Sarajevo (Bosnia), pewaris takhta Austria-Hungary, Archduke Franz Ferdinand, terbunuh bersama isterinya. Pembunuh itu adalah nasionalis Serbia Gavrilo Princip, yang berasal dari organisasi Young Bosnia. Reaksi Austria tidak lama datang. Sudah pada 23 Julai, kerajaan Austria mempercayai Serbia berada di belakang organisasi "Young Bosnia", menyampaikan ultimatum kepada kerajaan Serbia, mengikut mana Serbia dikehendaki menghentikan tindakan anti-Austria, melarang organisasi anti-Austria, dan membenarkan polis Austria memasuki negara itu penyiasatan.
Kerajaan Serbia, betul-betul mempercayai bahawa ultimatum ini merupakan percubaan diplomatik agresif oleh Austria-Hungary untuk mengehadkan atau memusnahkan kedaulatan Serbia, memutuskan untuk memenuhi hampir semua keperluan Austria kecuali satu: kemasukan polis Austria ke wilayah Serbia jelas tidak dapat diterima. Penolakan ini untuk kerajaan Austro-Hungary cukup untuk menuduh Serbia tidak bersemangat dan penyediaan provokasi terhadap Austria-Hungary dan mula menumpukan tentera di sempadan dengannya. Dua hari kemudian, pada 28 Julai 1914, Austria-Hungary mengisytiharkan perang ke atas Serbia.
Objektif dan rancangan pihak-pihak dalam Perang Dunia Pertama
Doktrin tentera Jerman ke permulaan Perang Dunia I adalah Rancangan Schlieffen yang terkenal. Pelan ini menjangkakan kekalahan yang menghancurkan cepat untuk Perancis, seperti pada tahun 1871. Kempen Perancis sepatutnya diselesaikan dalam tempoh 40 hari, sebelum Rusia dapat memobilisasi dan menumpukan tenteranya berhampiran sempadan timur Empayar Jerman. Selepas kekalahan Perancis, arahan Jerman merancang untuk segera memindahkan tentera ke sempadan Rusia dan melancarkan serangan di sana. Kemenangan, oleh itu, sepatutnya dicapai dalam tempoh yang sangat singkat - dari empat bulan hingga enam bulan.
Rancangan Austria-Hungary terdiri daripada serangan yang menentang Serbia dan pada masa yang sama pertahanan kuat terhadap Rusia di Galicia. Selepas kekalahan tentera Serbia sepatutnya memindahkan semua tentera yang sedia ada terhadap Rusia dan bersama-sama dengan Jerman untuk melaksanakan kekalahannya.
Rancangan tentera Entente juga membayangkan pencapaian kemenangan ketenteraan dalam waktu yang sesingkat mungkin. Jadi Dianggarkan bahawa Jerman tidak dapat bertahan untuk peperangan yang panjang di dua bidang, terutama dengan tindakan serangan Perancis dan Rusia yang aktif di atas tanah dan sekatan laut oleh UK
Permulaan Perang Dunia Pertama - Ogos 1914
Rusia, yang secara tradisinya menyokong Serbia, tidak dapat menjauhkan diri daripada berlakunya konflik itu. Pada 29 Julai, sebuah telegram dari Maharaja Nicholas II telah dihantar kepada Kaiser Wilhelm II Jerman, yang mencadangkan untuk menyelesaikan konflik Austro-Serbia oleh timbang tara antarabangsa di The Hague. Walau bagaimanapun, Kaiser Jerman, yang terpesona dengan idea hegemoni di Eropah, meninggalkan telegram sepupunya tidak dijawab.
Sementara itu, pengerahan bermula di Empayar Rusia. Ia pada mulanya diadakan secara eksklusif terhadap Austria-Hungary, tetapi setelah Jerman jelas menyatakan kedudukannya, langkah-langkah pengerahan menjadi universal. Reaksi Empayar Jerman untuk pengerahan Rusia adalah ultimatum yang menuntut untuk menghentikan persiapan besar di bawah ancaman perang. Walau bagaimanapun, sudah mustahil untuk menghentikan pengerahan di Rusia. Akibatnya, pada 1 Ogos 1914, Jerman mengisytiharkan perang ke atas Rusia.
Serentak dengan peristiwa-peristiwa ini, Kakitangan Am Jerman memulakan pelaksanaan Rancangan Schlieffen. Pada pagi 1 Ogos, tentera Jerman menyerang Luxembourg dan hari berikutnya sepenuhnya menduduki negeri itu. Pada masa yang sama, ultimatum telah dibentangkan kepada kerajaan Belgium. Ia terdiri daripada menuntut tentera Jerman yang tidak terelakkan melalui wilayah negara Belgium untuk tindakan menentang Perancis. Walau bagaimanapun, kerajaan Belgium menolak ultimatum itu.
Sehari kemudian, pada 3 Ogos 1914, Jerman mengisytiharkan perang ke Perancis, dan keesokan harinya - ke Belgium. Pada masa yang sama, Great Britain memasuki perang di sebelah Rusia dan Perancis. 6 Ogos, Austria-Hungary mengisytiharkan perang ke atas Rusia. Itali secara tidak disangka-sangka untuk negara-negara Perikatan Triple enggan menyertai perang.
Perang Dunia I meradang - Ogos-November 1914
Pada permulaan Perang Dunia I, tentera Jerman tidak bersedia sepenuhnya untuk permusuhan yang aktif. Walau bagaimanapun, dua hari selepas pengisytiharan perang, Jerman berjaya merampas bandar-bandar Kalisz dan Czestochowa di Poland. Pada masa yang sama, angkatan tentera Rusia dengan pasukan dua pasukan (1 dan 2) melancarkan serangan di Prussia Timur dengan tujuan untuk merampas Koenigsberg dan meratakan garis depan dari utara untuk menghapuskan konfigurasi sempadan pra-perang yang tidak berjaya.
Pada awalnya, serangan Rusia telah berkembang dengan jayanya, tetapi tidak lama lagi kerana kekurangan koordinasi tindakan dua tentera Rusia, Tentara 1 jatuh di bawah serangan musuh Jerman yang kuat dan kehilangan kira-kira separuh daripada kakitangannya. Panglima tentera Samsonov menembak dirinya sendiri, dan tentera sendiri pada 3 September 1914 berundur ke kedudukan asalnya. Dari awal bulan September, tentera Rusia di arah barat laut pergi ke pertahanan.
Pada masa yang sama, tentera Rusia melancarkan serangan besar terhadap tentera Austro-Hungary di Galicia. Dalam sektor ini, lima orang Austro-Hungaria berperang melawan lima pasukan Rusia. Pertempuran di sini pada awalnya dibangunkan tidak sepenuhnya menguntungkan bagi pihak Rusia: tentera Austria meletakkan perlawanan sengit di bahagian selatan, berkat tentera Rusia terpaksa berundur ke kedudukan asalnya pada pertengahan bulan Ogos. Bagaimanapun, selepas pertempuran sengit, tentera Rusia berjaya menangkap Lvov pada 21 Ogos. Selepas ini, tentera Austria mula menarik diri ke arah barat daya, yang kemudian menjadi penerbangan nyata. Bencana di hadapan tentera Austro-Hungary meningkat hingga ketinggiannya. Hanya pada pertengahan September, serangan tentera Rusia di Galicia telah siap sekitar 150 kilometer ke barat Lviv. Di belakang tentera Rusia juga merupakan kubu penting Przemysl, di mana sekitar 100 ribu tentera Austria berlindung. Pengepungan benteng terus berlanjutan sehingga tahun 1915.
Selepas kejadian di Prussia Timur dan Galicia, perintah Jerman itu memutuskan untuk melancarkan serangan dengan tujuan untuk menghapuskan Warsaw yang penting dan meratakan garis depan pada tahun 1914. Sudah pada 15 September, operasi Warsaw-Ivangorod bermula, di mana tentera Jerman mendekati Warsaw, tetapi tentera Rusia dapat mendorong mereka kembali ke kedudukan asal mereka dengan kontra kuat.
Di Barat, pada 4 Ogos, pasukan Jerman melancarkan serangan ke atas wilayah Belgium. Pada mulanya, orang Jerman tidak menghadapi pertahanan yang serius, dan pusat rintangan merawat mereka dengan pasukan hadapan. 20 Ogos, menduduki ibu kota Belgium, Brussels, tentera Jerman bersentuhan dengan pasukan Perancis dan Inggeris. Oleh itu, Battle Frontier yang dipanggil bermula. Semasa pertempuran, tentera Jerman berjaya menimbulkan kekalahan serius terhadap pasukan-pasukan Sekutu dan menawan utara Perancis dan kebanyakan wilayah Belgium.
Menjelang awal September 1914, keadaan di Barisan Barat telah menjadi ancaman bagi Sekutu. Tentera Jerman adalah 100 kilometer dari Paris, dan kerajaan Perancis melarikan diri ke Bordeaux. Walau bagaimanapun, pada masa yang sama, orang-orang Jerman bertindak dengan penuh kekuatan yang semuanya cair. Untuk pukulan terakhir, pihak Jerman memutuskan untuk membuat jalan pintas dari pasukan-pasukan sekutu, yang meliputi Paris dari utara. Bagaimanapun, pasukan serangan Jerman tidak diliputi, yang mana kepimpinan Kesatuan mengambil kesempatan. Akibat pertempuran ini, sebahagian pasukan Jerman dikalahkan, dan peluang untuk mengambil Paris pada musim luruh tahun 1914 hilang. The Miracle on the Marne membenarkan Sekutu untuk berkumpul dan membina pertahanan yang kukuh.
Selepas kegagalan berhampiran Paris, perintah Jerman melancarkan serangan ke arah pantai Laut Utara untuk mencapai pasukan Anglo-Perancis. Pada masa yang sama, pasukan Sekutu juga bergerak ke arah laut. Tempoh ini, yang berlangsung dari pertengahan September hingga pertengahan November 1914, dipanggil "Berjalan ke Laut".
Di teater Balkan perang, peristiwa-peristiwa untuk kuasa-kuasa pusat berkembang sangat buruk. Dari awal permulaan perang, tentera Serbia meletakkan tentangan sengit dari tentera Austro-Hungary, yang berjaya menawan Belgrade hanya pada awal Disember. Bagaimanapun, seminggu kemudian, orang Serbia berjaya kembali ke ibu negara.
Masuk ke dalam perang Empayar Uthmaniyyah dan perpanjangan konflik (November 1914 - Januari 1915)
Dari awal Perang Dunia Pertama, kerajaan Empayar Uthmaniyyah mengikuti jejaknya. Pada masa yang sama, tidak ada persetujuan di mana pihak bercakap, kerajaan negara tidak mempunyai. Walau bagaimanapun, adalah jelas bahawa Empayar Uthmaniyyah tidak dapat menahan diri daripada masuk ke dalam konflik.
Dalam perjalanan pelbagai gerakan diplomatik dan intrik dalam kerajaan Turki, penyokong kedudukan pro-Jerman mengambil alih. Hasilnya, hampir seluruh negara dan tentera berada di bawah kawalan jeneral Jerman. Armada Utsmani, tanpa mengisytiharkan perang, pada 30 Oktober 1914, melancarkan beberapa pelabuhan Laut Hitam Rusia, yang segera digunakan oleh Rusia sebagai dalih untuk mengisytiharkan perang, yang berlaku pada 2 November. Beberapa hari kemudian, Empayar Uthmaniyyah diisytiharkan perang oleh Perancis dan Great Britain.
Serentak dengan peristiwa-peristiwa ini, serangan tentera Uthmaniyyah bermula di Caucasus, yang bertujuan untuk menangkap bandar-bandar Kars dan Batumi, dan dalam jangka panjang, seluruh Transcaucasia. Walau bagaimanapun, di sini tentera Rusia berjaya mula berhenti dan kemudian melemparkan musuh ke garisan sempadan. Akibatnya, Empayar Uthmaniyyah juga ditarik ke dalam perang berskala besar tanpa harapan kemenangan cepat.
Dari Oktober 1914 di Front Barat, askar-askar menduduki pertahanan posisional, yang mempunyai kesan besar pada 4 tahun akan datang perang. Penstabilan di hadapan dan kekurangan keupayaan ofensif di kedua belah pihak membawa kepada pembinaan pertahanan yang kuat dan mendalam oleh pasukan Jerman dan Anglo-Perancis.
Perang Dunia I - 1915
1915 di Front Timur ternyata menjadi lebih aktif daripada di Barat. Pertama sekali, ini dijelaskan oleh fakta bahawa perintah Jerman dalam merancang operasi pertempuran untuk 1915 memutuskan untuk menyerang pukulan utama di Timur dan memimpin Rusia keluar dari perang.
Pada musim sejuk tahun 1915, pasukan Jerman melancarkan serangan di Poland di rantau Avgustov. Di sini, walaupun kejayaan awal, orang-orang Jerman menghadapi ketahanan keras dari tentera Rusia dan tidak dapat mencapai kejayaan yang tegas. Selepas kegagalan ini, kepimpinan Jerman memutuskan untuk memindahkan arah pemogokan utama selatan ke rantau selatan Carpathians dan Bukovina.
Gerakan ini nyaris tiba di gawang, dan tentara Jerman berjaya merobohkan kawasan Rusia di kawasan Gorlice. Akibatnya, untuk mengelakkan pengepungan, tentera Rusia terpaksa memulakan pengunduran untuk mengatasi garis depan. Pemergian ini, mulai 22 April, berlangsung selama 2 bulan. Akibatnya, tentera Rusia kehilangan wilayah besar di Poland dan Galicia, dan pasukan Austro-Jerman hampir mendekati Warsaw. Walau bagaimanapun, peristiwa utama kempen pada tahun 1915 masih di hadapan.
Perintah Jerman itu, walaupun berjaya mencapai kejayaan operasinya yang agak baik, tetapi masih gagal menjatuhkan bahagian Rusia. Adalah matlamat untuk meneutralkan Rusia dari awal bulan Jun yang merancangkan serangan baru yang bermula, yang menurut rencana kepimpinan Jerman, harus membawa kepada keruntuhan penuh di hadapan Rusia dan penarikan awal Rusia dari perang. Ia sepatutnya menyampaikan dua pukulan di bawah pangkalan Warsaw yang penting untuk mengelilingi atau mengusir tentera musuh dari yang penting ini. Pada masa yang sama, ia telah memutuskan untuk menyerang Negara-Negara Baltik untuk mengalihkan sekurang-kurangnya sebahagian pasukan Rusia dari sektor pusat depan.
Pada 13 Jun 1915, serangan Jerman bermula, dan beberapa hari kemudian bahagian Rusia dipecahkan. Untuk mengelakkan pengepungan berhampiran Warsaw, tentera Rusia mula menarik ke timur untuk mewujudkan satu barisan perpaduan yang baru. Sebagai hasil dari "Retreat Great" ini, tentera Rusia meninggalkan Warsaw, Grodno, Brest-Litovsk, dan depan stabil hanya pada musim gugur di garis Dubno-Baranovichi-Dvinsk. Di Baltik, orang Jerman menduduki seluruh wilayah Lithuania dan mendekati Riga. Selepas operasi-operasi ini di Front Timur Perang Dunia Pertama sehingga 1916, terdapat keadaan yang tidak menyenangkan.
Di hadapan Kaukasus pada tahun 1915, permusuhan merebak ke wilayah Persia, yang, selepas manuver diplomatik yang panjang, mengambil sisi Entente.
Pada Front Barat, 1915 ditandai oleh aktiviti berkurang tentera Jerman dengan aktiviti yang lebih tinggi dari Anglo-Perancis. Jadi, pada permulaan tahun ini, permusuhan berlaku hanya di rantau Artois, tetapi mereka tidak membawa kepada sebarang keputusan yang ketara. Dari segi keamatan mereka, tindakan posisional ini, bagaimanapun, tidak dapat menuntut status operasi yang serius.
Percubaan-percubaan dari pihak Sekutu yang gagal untuk memecah masuk ke hadapan Jerman yang dipimpin oleh serangan Jerman dengan tujuan yang terbatas di rantau Ypres (Belgium). Di sini, tentera Jerman menggunakan gas racun untuk pertama kalinya dalam sejarah, yang ternyata sangat tidak dijangka dan menakjubkan untuk musuh mereka. Walau bagaimanapun, tidak mempunyai rizab yang mencukupi untuk membangunkan kejayaan, Jerman tidak lama lagi terpaksa menghentikan serangan, mencapai keputusan yang sangat sederhana (kemajuan mereka hanya 5 hingga 10 kilometer).
Pada awal Mei 1915, pihak Sekutu melancarkan serangan baru di Artois, yang menurut pelan arahan mereka, akan membawa kepada pembebasan wilayah Perancis yang lebih besar dan kekalahan utama tentera Jerman. Walau bagaimanapun, tidak ada penyediaan artileri menyeluruh (yang berlangsung selama 6 hari), atau pasukan besar (kira-kira 30 bahagian berpusat di kawasan 30 kilometer) tidak membenarkan kepimpinan Anglo-Perancis mencapai kemenangan. Tidak sekurang-kurangnya, ini disebabkan oleh tentera Jerman di sini membina pertahanan yang mendalam dan kuat, yang merupakan alat yang boleh dipercayai terhadap serangan frontal bersekutu.
Таким же результатом окончилось и более крупное наступление англо-французских войск в Шампани, начавшееся 25 сентября 1915 года и продолжавшееся всего 12 дней. В ходе этого наступления союзникам удалось продвинуться лишь на 3-5 километров при потерях в 200 тысяч человек. Немцы понесли потери в 140 тысяч человек.
23 мая 1915 года Италия вступила в Первую мировую войну на стороне Антанты. Это решение далось итальянскому руководству нелегко: ещё год назад, накануне войны, страна была союзницей Центральных держав, однако удержалась от вступления в конфликт. С вступлением в войну Италии появился новый - Итальянский - фронт, на который Австро-Венгрии пришлось отвлекать крупные силы. В течение 1915 года на данном фронте существенных изменений не произошло.
На Ближнем Востоке союзное командование спланировало проведение в 1915 году операций c целью вывести из войны Османскую империю и окончательно укрепить своё превосходство на Средиземном море. Согласно плану, союзный флот должен был прорваться к проливу Босфор, обстрелять Стамбул и береговые батареи турок, и доказав туркам превосходство Антанты, вынудить османское правительство капитулировать.
Однако с самого начала эта операция развивалась для союзников неудачно. Уже в конце февраля, во время рейда союзной эскадры против Стамбула, было потеряно три корабля, а турецкая береговая оборона так и не была подавлена. После этого было принято решение высадить экспедиционный корпус в районе Стамбула и стремительным наступлением вывести страну из войны.
Высадка союзнических войск началась 25 апреля 1915 года. Но и здесь союзники столкнулись с ожесточённой обороной турок, вследствие чего высадиться и закрепиться удалось лишь в районе Галлиполи, примерно в 100 километрах от османской столицы. Высаженные здесь австралийские и новозеландские части (АНЗАК) яростно атаковали турецкие войска вплоть до конца года, когда стала абсолютно ясной полная бесперспективность десанта в Дарданеллах. В результате уже в январе 1916 года экспедиционные силы союзников отсюда были эвакуированы.
На Балканском театре военных действий исход кампании 1915 года определился двумя факторами. Первым фактором стало "Великое отступление" русской армии, ввиду которого Австро-Венгрии удалось перебросить часть войск из Галиции против Сербии. Вторым фактором стало вступление в войну на стороне Центральных держав Болгарии, ободрённой удачей османских войск в Галлиполи и внезапно нанесшей удар Сербии в спину. Этот удар сербская армия отразить не смогла, что привело к полному краху сербского фронта и занятию к концу декабря австрийскими войсками территории Сербии. Тем не менее, сербская армия, сохранив личный состав, сумела организованно отступить на территорию Албании и в дальнейшем участвовала в боях против австрийских, немецких и болгарских войск.
Ход первой мировой войны в 1916 году
1916 год ознаменовался пассивной тактикой Германии на Востоке и более активной - на Западе. Не добившись стратегической победы на Восточном фронте, германское руководство приняло решение основные усилия в кампании 1916 года сосредоточить на Западе, чтобы вывести Францию из войны и перебросив крупные силы на Восток, добиться военной победы и над Россией.
Это привело к тому, что первые два месяца года на Восточном фронте активных боевых действий практически не велось. Тем не менее, русское командование планировало крупные наступательные действия на западном и юго-западном направлениях, а резкий скачок военного производства делал успех на фронте весьма возможным. Вообще весь 1916 год в России прошёл под знаком всеобщего воодушевления и высокого боевого духа.
В марте 1916 года русское командование, идя навстречу пожеланиям союзников о проведении отвлекающей операции, предприняло крупное наступление с целью освобождения территории Белоруссии и Прибалтики и вытеснения немецких войск обратно в Восточную Пруссию. Однако это наступление, начавшееся на два месяца ранее запланированного срока, не смогло достичь поставленных целей. Русская армия потеряла примерно 78 тысяч человек, в то время как германская - примерно 40 тысяч. Тем не менее, русскому командованию удалось, возможно, решить исход войны в пользу союзников: немецкое наступление на Западе, которое к тому времени начинало приобретать критический оборот для Антанты, было ослаблено и постепенно начало выдыхаться.
Положение на русско-германском фронте оставалось спокойным вплоть до июня, когда русское командование начало новую операцию. Она проводилась силами Юго-Западного фронта, и её целью было нанести поражение австро-германским силам на данном направлении и освободить часть русской территории. Примечательно, что и эта операция была проведена по просьбе союзников с целью отвлечь вражеские войска от угрожаемых участков. Однако именно это русское наступление стало одной из наиболее удачных операций русской армии в Первой мировой войне.
Наступление началось 4 июня 1916 года, и уже спустя пять дней австро-венгерский фронт был прорван в нескольких мечтах. Противник начал отход, чередующийся с контрударами. Именно вследствие этих контрударов фронт удалось удержать от полного крушения, но лишь на короткое время: уже в начале июля линия фронта на юго-западе была прорвана, и войска Центральных держав начали отступление, неся огромные потери.
Одновременно с наступлением на юго-западном направлении русские войска наносили главный удар на западном направлении. Однако здесь немецкие войска сумели организовать прочную оборону, что привело к большим потерям в русской армии без заметного результата. После этих неудач русское командование приняло решение о смещении главного удара с Западного на Юго-Западный фронт.
Новый этап наступления начался 28 июля 1916 года. Русские войска вновь нанесли крупное поражение силам противника и в августе овладели городами Станислав, Броды, Луцк. Положение австро-германских войск здесь стало настолько критическим, что в Галицию перебрасывались даже турецкие войска. Тем не менее, уже к началу сентября 1916 года русское командование столкнулось с упорной обороной противника на Волыни, что привело к большим потерям среди русских войск и как следствие к тому, что наступление выдохлось. Наступление, поставившее Австро-Венгрию на грань катастрофы, получило имя в честь своего исполнителя - Брусиловский прорыв.
На Кавказском фронте русским войскам удалось овладеть турецкими городами Эрзурум и Трабзон и выйти на линию в 150-200 километрах от границы.
На Западном фронте в 1916 году германское командование предприняло наступательную операцию, позднее ставшую известной как битва за Верден. В районе этой крепости располагалась мощная группировка войск Антанты, а конфигурация фронта, имевшая вид выступа в сторону германских позиций, навела немецкое руководство на мысль окружить и уничтожить эту группировку.
Германское наступление, которому предшествовала чрезвычайно интенсивная артиллерийская подготовка, началось 21 февраля. В самом начале этого наступления германской армии удалось продвинуться на 5-8 километров вглубь позиций союзников, но упорное сопротивление англо-французских войск, нанесших ощутимые потери немцам, так и не позволило добиться полной победы. Вскоре оно было остановлено, и немцам пришлось вести упорные бои уже за удержание той территории, что им удалось захватить в начале сражения. Однако всё было тщетно - фактически с апреля 1916 года Верденское сражение было Германией проиграно, но еще продолжалось до конца года. При этом потери немцев были примерно в два раза меньше, чем у англо-французских сил.
Ещё одним важным событием 1916 года стало вступление в войну на стороне держав Антанты Румынии (17 августа). Румынское правительство, воодушевлённое разгромом австро-германских войск в ходе Брусиловского прорыва русской армии, планировало увеличить территорию страны за счёт Австро-Венгрии (Трансильвания) и Болгарии (Добруджа). Однако невысокие боевые качества румынской армии, неудачная для Румынии конфигурация границ и близость крупных австро-германо-болгарских сил не позволили этим планам исполниться. Если сначала румынской армии удалось продвинуться на 5-10 км вглубь австрийской территории, то затем, после сосредоточения вражеских армий, румынские силы были разгромлены, и к концу года страна почти полностью оккупирована.
Боевые действия в 1917 году
Результаты кампании 1916 года оказали большое влияние на кампанию 1917 года. Так, «Верденская мясорубка» не прошла даром для Германии, и в 1917 год страна вступила с практически полностью истощёнными людскими ресурсами и тяжёлым продовольственным положением. Становилось ясно, что если Центральным державам не удастся в ближайшее время одержать победу над противниками, то война закончится для них поражением. В то же время Антанта на 1917 год планировала крупное наступление с целью скорейшей победы над Германией и её союзниками.
В свою очередь, для стран Антанты 1917 год сулил поистине гигантские перспективы: истощение Центральных держав и казавшееся неминуемым вступление в войну США должно было окончательно переломить ситуацию в пользу союзников. На Петроградской конференции Антанты, проходившей с 1 по 20 февраля 1917 года, активно обсуждалась обстановка на фронте и планы действий. Однако неофициально также обсуждалась и ситуация в России, которая с каждым днём ухудшалась.
В конце концов, 27 февраля революционная смута в Российской империи достигла своего пика, и грянула Февральская революция. Это событие наряду с моральным разложением русской армии практически лишило Антанту активного союзника. И хоть русская армия все еще занимала свои позиции на фронте, становилось ясно, что наступать она уже не сможет.
В это время отрёкся от престола император Николай II, и Россия перестала быть империей. Новое временное правительство Российской республики приняло решение продолжать войну, не разрывая союз с Антантой, чтобы довести боевые действия до победного конца и тем самым всё-таки оказаться в стане победителей. Подготовка к наступлению проводилась грандиозная, а само наступление должно было стать «торжеством русской революции».
Это наступление началось 16 июня 1917 года в полосе Юго-Западного фронта, и в первые дни русской армии сопутствовал успех. Однако затем, ввиду катастрофически низкой дисциплины в русской армии и по причине высоких потерь Июньское наступление «забуксовало». В итоге к началу июля русские войска исчерпали наступательный порыв и были вынуждены перейти к обороне.
Центральные державы не замедлили воспользоваться истощением русской армии. Уже 6 июля началось австро-германское контрнаступление, которому за считанные дни удалось вернуть оставленные с июня 1917 года территории, а затем и продвинуться вглубь русской территории. Русское отступление, сначала осуществлявшееся достаточно организованно, вскоре приобрело катастрофический характер. Дивизии разбегались при виде противника, войска отходили без приказов. В такой обстановке становилось всё яснее, что ни о каких активных действиях со стороны русской армии речи быть не может.
После этих неудач в наступление перешли русские войска на других направлениях. Однако как на Северо-Западном, так и на Западном фронтах, ввиду полного морального разложения они попросту не смогли достичь сколько-либо значимых успехов. Наиболее удачно вначале развивалось наступление в Румынии, где русские войска не имели практически никаких признаков разложения. Однако на фоне неудач на других фронтах русское командование вскоре остановило наступление и здесь.
После этого до самого окончания войны на Восточном фронте русская армия больше не предпринимала серьёзных попыток наступления да и вообще сопротивления силам Центральных держав. Октябрьская революция и свирепая борьба за власть лишь усугубили ситуацию. Однако и германская армия не могла больше вести активных боевых действий на Восточном фронте. Имели место лишь отдельные локальные операции по занятию отдельных населённых пунктов.
В апреле 1917 года в войну против Германии включились Соединённые Штаты Америки. Их вступление в войну было обусловлено более близкими интересами со странами Антанты, а также агрессивной подводной войной со стороны Германии, в результате которой гибли американские граждане. Вступление в войну США окончательно изменило соотношение сил в Первой мировой войне в пользу стран Антанты и сделало ее победу неизбежной.
На Ближневосточном театре военных действий британская армия перешла в решительное наступление против Османской империи. В результате этого от турок была очищена почти вся Палестина и Месопотамия. Одновременно с этим на Аравийском полуострове против Османской империи было поднято восстание с целью создания независимого арабского государства. В результате кампании 1917 года положение Османской империи стало поистине критическим, а ее армия была деморализована.
Первая мировая война - 1918 год
В начале 1918 года германское руководство, несмотря на подписанное ранее с Советской Россией перемирие, предприняло локальное наступление в направлении Петрограда. В районе Пскова и Нарвы путь им преградили отряды Красной гвардии, с которыми 23-25 февраля произошли боевые столкновения, впоследствии ставшие известными как дата рождения Красной Армии. Однако несмотря на официальную советскую версию о победе отрядов Красной гвардии над немцами, реальный исход боёв является дискуссионным, так как красные отряды были вынуждены отступить к Гатчине, что в случае победы над германскими войсками было бы бессмысленно.
Советское правительство, понимая шаткость перемирия, было вынуждено подписать мирный договор с Германией. Это соглашение было подписано в Брест-Литовске 3 марта 1918 года. Согласно Брестскому миру, под контроль Германии передавались Украина, Белоруссия и Прибалтика, а также признавалась независимость Польши и Финляндии. Дополнительно кайзеровская Германия получала огромную контрибуцию ресурсами и деньгами, что по сути позволило ей продлить свою агонию до ноября 1918 года.
